Ашы? саба? «Жер т?семі ж?не оны? т?рлері»
« Бейнеу политехникалы? колледжі » МК?К
Маманды?ы: ТЖ?Б 11-714а
Саба? жоспар:
Саба?ты? та?ырыбы :Жер т?семі ж?не оны? т?рлері
Ма?саты :
Саба?ты? к?рнекіліктері : Слайд, Интерактивті та?та, сызбалар мен суреттер, видиороликтер.
Саба?ты? т?рі:Д?ст?рлі саба?
Саба?ты? ж?рісі:
4 Жа?а саба?ты т?сіндіру
?йымдастыру б?лімі : Студенттермен амандасу,т?гендеу.
?й тапсырмасы:(Ми?а шабуыл деп аталатын с?ра? жауап ар?ылы аламын)
2. Тауар ке?селерінде тасымалдауды дайындауды безендіру реті?(Т?лемдерді ж?не жина?тарды аны?тайды)
Сергіту с?ті:Жа?а саба? бастамас б?рын топ?а б?лу, ба?даршам бойынша т?сті та?дау (ж?лдызжорамал ойыны)
Жа?а саба?:
1.Тауар ке?селерінде орындалатын операциялар.
2. Вагон. Вагондарды ж?к тиеуге дайындау.
3.Тиеуді? жалпы шарттары.
Тиеуді? жалпы шарттары
2.Жар?ыны? 45бабында не туралы айтыл?ан? (вагондар?а ж?не автомобильдерге тиеу ж?не т?сіру опреациялары орындалады)
5. Вагондарды тиеуге дайындау?( вагонды тазарту ж?не а?аулы?ын тексеру)
7.Бір вагон?а орташа тиелген ж?кті? тонналы? м?лшері?( вагонны? статистикалы? салма?ы)
10. Ж?к операциялары орындалатын вагондар? (жергілікті)
12. Жол бойында вагондармен жасалатын операциялар? (?осымша ж?не міндетті)
С?зж?мба?
1. Жолды? дамуы бар б?лім бекеті? (Станса)
?й тапсырма: Ж?кті тиеу тексеру ж?не жіберу бойынша операциялар.
Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба? «Жер т?семі ж?не оны? т?рлері»»
« Бейнеу политехникалық колледжі » МКҚК
Тақырыбы:Жүкті тиеу тексеру және жіберу бойынша операциялар
Пәні: Жүк және коммерциялық жұмыстарды ұйымдастыру
Арнайы пән мұғалімі : Бердиева М.Ж
Мамандығы: ТЖҰБ 11-714а
Сабақтың тақырыбы :Жүкті тиеу тексеру және жіберу бойынша операциялар.
Білімділік мақсаты: Студенттерді жүк және коммерциялық жұмыстарды ұйымдастыруда іске асыру обылысының техникалық, технологиялық және ұйымдастырушылық іс шараларын экономикалық бағалаудың негізгі әдістерімен таныстыру қарастырылады.
Дамытушлық мақсаты :Жүкті тиеу тексеру және жіберу бойынша операциялар туралы таныстыру,еске сақтау қабілетін дамыту.
Тәрбиелік мақсаты:Студенттердің пәнге деген қызығушылығын арттыру, кәсіби біліктілікке, еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекіліктері : Слайд, Интерактивті тақта, сызбалар мен суреттер, видиороликтер.
Сабақтың түрі:Дәстүрлі сабақ
Сабақтың әдісі: Сұрақ- жауап
Пәнаралық байланыс:Вагон шаруашылығы, еңбекті қорғау, экономика.
1 Ұйымдастыру кезеңі
2 Үй тапсырмасын сұрау
4 Жаңа сабақты түсіндіру
Ұйымдастыру бөлімі : Студенттермен амандасу,түгендеу.
Үй тапсырмасы:(Миға шабуыл деп аталатын сұрақ жауап арқылы аламын)
1. Жүкті жіберуге қабылдау процесінің негізгі технологиялық элементтері?(Техникалық нормасының сақталуы)
2. Тауар кеңселерінде тасымалдауды дайындауды безендіру реті?(Төлемдерді және жинақтарды анықтайды)
3. Жүк жіберушінің жүкті тасымалдау үшін есептесуді іске асыруы?(Теміржолмен орындалатын есептеулер)
4.Бланкілердің түрлерінін алдынғы екі әріпті ГУ және ГО қандай шаруашылықты сипаттайды?
5. Әртүрлі жүк түріне арналған қоймалар қалай аталады?( әмбебап)
6.Әрбір жөнелтуге жүк жөнелтушімен қарастырылатын құжат?(Баяндау парағы )
7. Аралас тасымалдау жол ведомосінің қай түрімен іске асырылады?( ГУ-27)
8. Арнаулы бір уақытта барлық стансадан жіберілген жүктің тонналы қосындысы бұл?(жүктің жөнелтілуі)
9.Жергілікті жұмысты ұйымдастырудың тәсілдері қандай? (аралық және аймақтың)Жергілікті
10. Жүкті шығару және сақтау уақытының шегі қандай ережеде көрсетіледі? (жүкті тасымалдау
11.Жүкті тасымалдауға қабылдау дегеніміз не? (жүктің көп бөлігін қораптарда және ыдыстарда тасымалдайды)
Сергіту сәті:Жаңа сабақ бастамас бүрын топқа бөлу, бағдаршам бойынша түсті таңдау (жұлдызжорамал ойыны)
1.Тауар кеңселерінде орындалатын операциялар.
2. Вагон. Вагондарды жүк тиеуге дайындау.
3.Тиеудің жалпы шарттары.
Тауар кеңселері жүкті тасымалдауды ұйымдастыру, жүкті жіберушілер және жүкті қабылдап алушылармен есептесу және жүкті тасымалдаумен байланысқан басқа да операцияларды орындауға арналған. Үлкен көлемді тиеу және түсіру жұмыстары атқарылатын кіру жолдарында тауар кеңселерінің бөлімшелері ұйымдастырылады.
Тауар кеңселерінде тасымалдауды ұйымдастырушы келушілерге жеке оқшауланған бөлме бөледі. Тауар кеңселерінің жұмыс реті жайлы хабарламалар, әртүрлі құжаттарды толтыру үлгілері, ұсақ жіберуменжіберілген жүктерді қабылдау күндерінің кестесі және тағы да басқа қажетті ақпараттарды іледі. Әрбір кассаның терезесіне орындайтын операциясы жайлы операциялар көрсеткішін іледі. Осында шағым және алғыстар кітапшасы болады.
Тауар кеңселерінің жұмысшыларының бөлмесі жұмыс істеуіне ыңғайлы болуы керек және тасымалданатын,есептелінетін және ақшалық құжаттар сенімді сақталынатындай болуы керек. Бұл бөлмелерге сейфтер, информатор үшін телефон кабинасын, архивтік материалдарды сақтауға арналған шкафтар қояды. Құжаттарды басып шығару үшін басу машиналары және осында мөрлер жиынтығы болады. Тауар кассирінің және таксировщиктің жұмыс орнын екі тумболы столмен және приставкалы столмен және көтеріліп-айналатын орындықпен жабдықтайды. Жұмыс орнының орналасуы құжаттарды жасау және өңдеу ағымын қамтамасыз ету керек.
Тауар кеңселерін есептеу орталықтарымен байланыстыру құралдарымен және санау,есептеу және тағы да басқа операцияларды автоматизациялау, сонымен қатар мехаизациялау үшін оргтехникалармен жабдықтайды. 
Тауар кассирінің жұмыс орны: 1- приставкалы жұмыс столы; 2- құжаттарды жасауға арналған терезе;3- көтеріліп- айналатын орындық; 4- кеңсе шкафы; 5- есептеу- пернелік машина; 6- телефон; 7- хабарлама тақтасы.
Жүк таситын вагондарға: жабық, жартылай вагондар,платформалар, цистерналар, изотермиялық вагондар және арнайы жасалған (ауқымы өте ірі және ауыр салмақты жүктерді, сусымалы заттарды, т.б. таситын) жатады. Аса ауыр жүктерді тасу үшін вагондардың (8, 12, 16 және 32 осьті) ерекше түрі — транспортерлер де (жүк көтергіштігі 250 т-дан 500 т-ға дейін) пайдаланылады. Вагондардың тізбегінен темір жол құрамасы құралады. Вагон, негізінен, жүрістік бөліктен, рамадан, қораптан және тежеуіш тетіктерден тұрады. Республикамызда көбіне жүк көтергіштігі 60 және 62 т жабық вагондар (4 осьті), сонымен қатар жүк көтергіштігі 95 т жартылай вагондар (6 осьті) және жүк көтергіштігі 125 т Вагондар (8 осьті) пайдаланылады. Қазақстанда Вагон жөндейтін 2 ірі зауыт бар. Оның бірі жолаушылар вагонын жөндейтін зауыт (Алматыда), екіншісі — жүк Вагонын жөндейтін зауыт (Астанада).
Жабық вагон— ұсақ жүк тасуға, атмосферлық ылғалдылықтан сақтандыру ушін арналан вагон. Вагонның жоғары жағында жарық түсетін люктармен, ауа кіретін терезелер болады. Жүк тиеу жүк түсіру жұмысы механикалық және қол күшімен істеледі.Вагоннның іші өлшемі яғни ұзындығы 13.70 м, ал ені 2,650м, биіктігі 2.700м, есіктерінің ені 2 м ал биіктігі 3м жуык.
Платформа вагон– көлемі ұзын, ұсақ жүктерге арналған атмосфералық ылғалдан қорғалуды қажет етпейтін вагон түрі. Төрт жағынан жабылатын борттары болады ағаш, тақтайлар, автомобильдерді тасымалдауга болады.
Платформада автокөліктер жылжып кетпеу ушін арнай байлау құралдары болады.
Полувагон (жартылай ашық вагон)— ұсақ шашылмалы, жеке талданған жүктерге және атмосфералық ылғалдылық әсер етпейтін жуктерге арналған. Вагонның төменгі жағында жүк түсіруге арналған люктар болады.
Жабық хоппер вагондар атмосфераның ылғалдылығынан қорғауды қажет ететін жүктер тиеледі.
Жол құрылғаларымен- жалпы пайдалану орындарында, сонымен қатар Жол министрлігінің жеке шешімдерімен анықталған жерлерде(мысалы, ауыл шаруашылығы, сауданы ұйымдастыру және тұтынушы операциялары үшін келген жүкті тиеу және түсіру)
Жүкті жіберушілер және қабылдаушылармен— жалпыға пайдалануға арналмаған орындарында қауіпті және тез бұзылатын, шикі жануарлар өнімдері, ауырсалмақты (бір орында 0,5 т жоғары) және габаритті емес жүктерді тиеу және түсіру жұмыстары іске асырылады.
Ал құйылатын, шашылатын және аударылатын жүктерді тасымалдау арнайы жылжымалы тіркесте және жіберушінің немесе қабылдаушының жолсерігінің шығарып салуымен жалпы пайдалану орындарында іске асырылады.
Жолдар өзіне кәсіпорындармен және ұйымдармен келісім бойынша көрсетілген жүктермен(құйылатын, қауіпті, сонымен қатар тез бұзылатын,суықтай, жылылай тасымалданатын жүктерден басқа) жүктік операцияларды орындауды қабылдай алады. Жүкті жалпыға пайдалануға арналған автомобилдік көлікпен орталықтандырылған әкелу және шығаруда барлық жүктерді станцияларда тиеу және түсіру (қауіпті және құйылмалыдан басқа) жолмен іске асырылады. Жалпыға пайдалану орындарында жүктік операциялар механикаландырылған дистанциялық тиеу-түсіру жұмыстармен атқарылады.
Вагондарды жүк тиеуге дайындау.
Жүк тиеуге көрсетілген жүкті тасымалдауға жарамды, алдындағы тасымалданған жүктің қалдықтарынан және қоқыстардан тазартылған, қажет жағдайда жуылған вагонды береді.
Жүк тиеуге берілетін вагоннның техникалық жағдайын(жүру бөлшектерінің дұрыстығын, соғылатын және жанастырылатын приборларды, шанақтың және жабынның бүтіндігі, тіреуіштердің дұрыстығы т.с.с) вагон тексерушілері тексереді. Тексеру нәтижелерін станция бойынша кезекшіде болатын «Вагондарды техникалық карауға ұсыну кітабы»-на енгізеді. Вагондарды коммерциялық қарау (вагон шанағының ішкі жағдайы) жүкті қабылдапөткізуші немесе жүкжіберуші агент іске асырады. Қажет жағдайда вагондарды жуады. Ол үшін тек қана жуатын емес сонымен қатар кептіретін арнайы құрылғыларды пайдаланады. Көп мөлшерде вагондарды жуу күзгі уақыттарда жылжымалы тіркесті нан жүктерін жаппай тасымалдауға дайындауда жасайды. Мұнай өнімдерін құяр алдында цистерналарды жуу және парлау, құю пункттерінде орналасатын арнайы жуу-парлау станцияларында орындайды. Арнайы цистерналарды тазалау (газдарды, қышқылдарды жағу үшін тс.с.) жіберушінің міндетіне енеді.
Тиеудің жалпы шарттары
Темір жол және жүк жіберушілер вагондарға жүкті тиеу кезінде тиеудің техникалық шарттарын қатаң сақтау керек, яғни вагонның көтеруінің техникалық нормасы, сонымен қатар жүкті тиеуге қойылған уақыт.
Қаланған жүктің беті түзу болуы керек: вагонның шеткі жақтарында жүктің есік аралығындағы кеңістіктен жоғары қалануын жібермеу керек, бұл жүктің құлауына, сонымен қатар оның бүлінуіне әкеледі
Бөшкелердегі жүктерді, кабелді катушкаларды және т.с.с тиегеннен соң (подклинить)қадап қою керек. Себеттерге қапталған бөтелкелердегі сұйық жүктерді, егер ол вагонның еденінің барлық ауданын алып жатпаса, тақтайлармен бекіту керек немесе ылғалдан бұзылмайтын жүгі бар жәшіктермен тығыз қоршап қою керек.
Арнайы маркировкасы бар жүктерді, осы маркировканың талаптарына сәйкес вагондарға, осы маркировка көрініп тұратындай етіп қалау керек.
Жабық вагондарда есік аралық кеңістікте жүкті, вагонның екі жағында да еркін есік ашылатындай етіп қалау керек. Ыдысқа оралатын жүктерді, мысалы, вагон есігінен 25 см ден жақын емес етіп жинайды.
Вагонға әр түрлі аттардағы жүктерді тиеуге болмайды, егер оларды бірге тасымалдау бұл жүктердің бұзылуына алып келетін болады.
Жабық және изотермиялық вагондарға тиеуді аяқтағаннан соң, сонымен қатар цистерналар темір жолдың пломбаларымен пломбалануы керек.
Бұл нормаларды, вагонның жүккөтерімділігі мен сыйымдылығын максималды пайдалану қажеттілігінен өңдейді және жүкті тасымалдауға дайындаудың рационалды әдістерін ескере отырып (престеу, ыдысқа салу, бұзу және т.с.с.) жүктің сақталуын қамтамасыз ету болып табылады.
1. Тауар кеңселерінде орындалатын операциялар? (тиеу түсіру тасымылдауды ұйымдастыру )
2.Жарғының 45бабында не туралы айтылған? (вагондарға және автомобильдерге тиеу және түсіру опреациялары орындалады)
3.Жүкті жіберушілер және қабылдаушылар қандай қызмет атқарады? (жүкті тиісті орынға межелі уақытта жеткізу)
4.Вагондарды коммерциялық қарау дегенім не?(вагоның ішкі жағдайын қарау жүкті қабылдау жұмыстары)
5. Вагондарды тиеуге дайындау?( вагонды тазарту және ақаулығын тексеру)
6. Вагондарды тиеудің техникалық нормасын кім орнатады?(вагонның техникалық нормасын оның жүк көтергіштігімен сиымдылығының жұмысын қабылдау өткізуді орнатады)
7.Бір вагонға орташа тиелген жүктің тонналық мөлшері?( вагонның статистикалық салмағы)
8.Жол құрылғылары деп қандай жерлерді айтамыз?( жол министрлігің жеке шешімдерімен анықталған жерлерді айтамыз)
9. Цистерна вагонымен қапсыз тасымалданатын жүктер?(құйылмалы)
10. Жүк операциялары орындалатын вагондар? (жергілікті)
11.Жергілікті жұмысты ұйымдастырудың тәсілдері қандай?( тиеу және түсіру)
12. Жол бойында вагондармен жасалатын операциялар? (қосымша және міндетті)
Ерікті иесі іздендірілетін бір тұлғадан екінші тұлғаға келісімі бойынша өтетін кез келген зат? (Тауар)
1. Жолдық дамуы бар бөлім бекеті? (Станса)
2.Тиелген жүкті сыртқы ортадан сақтау үшін вагонға қойылатын құрылғы? (Пломба)
3. Жүкті тиеу түсіру кезінде қойылатын белгі? (Минипуляция)
4.Рельс бойымен қозғалатын жылжымалы құрамның құрамдас бір бөлігі?( Вагон)
5.Алушының аты жіберушінің маркаларының көрсетілімі қалай аталады? (маркировка)
Бағалау. Студенттерді әр кезеңде жауап беруіне қарай бағалаймын.
Үй тапсырма: Жүкті тиеу тексеру және жіберу бойынша операциялар.
?МЖ Сыйымдылы?. Литр.
Математика 2сынып
03.12.15
Та?ырыбы
Ма?саты
К?тілетін н?тиже
АКТ: визуалдандыру, таныстырылым, бейнеролик «сергіту с?ті»
Жа?а т?сіл: ж?ппен ж?мыс, диалог, с?ра?-жауап.
Сыни ойлау стратегиялары: «Ми?а шабуыл», «Логикалы? ой т?йін»
о?ушыларды саба??а тарту формасы
Саба?ты? барысы
Кіріспе
О?ушыларды т?гелдеп, амандасу.
Осындай жа?сы к??ілмен саба?ымызды бастайы?
1- Мінеки залда тынышты?,
Естілмейді дыбыс т?к.
Т?саукесер. 1.Ми?а шабуыл: (3 мин. Ауызша есеп.)
?й тапсырмасын тексеру.
9+5 17-9 12-4 8+6 14-7 7+5 6+9 15-8 18-9 12-5
-Периметр дегеніміз не?
О?ыл?ан мысалдарды? о?ушылар тек жауаптарын жазады, со?ынан д?птерлерін бір-бірімен ауыстырып, д?рыс жауаптармен салыстыра отырып тексереді.
14, 8, 8, 14, 7, 12, 15, 7, 9, 7.
Ыдысты? сыйымдылы?ын к?з м?лшерімен аны?тау?а байланысты практика? ж?мыс.
-Ал ыдысты к?з м?лшерімен та?дай аласы? ба?
-?ай сурет бойынша аны?тау?а болмайды? Неге?
-Есеп не туралы? Бізге не белгілі? Есеп не с?райды?
-Есеп не туралы? Бізге не белгілі? Есеп не с?райды?
Шешуін неше амал орындау ар?ылы табамыз?
Сергіту с?ті. Бейнеролик.
ЖИНА?ТАУ. №6. Салыстыр.
5 дм7см*50см 1м*90см
41см* 4дм1см 10дм*1м
Логикалы? ой т?йін. –Сыйымдылы?ты аны?та.
?йге тап. №6 77 бет
6л+9л=15л 9л+3л=12л 7л+9л=16л
11л-9л=2л 15л-8л=7л 16л-8л=8л
2-ші сауыншы-5л 3-ші-?, сонша
Ж: 3-ші сауыншы 12л с?т сауды.
№6. Салыстыр.
5 дм7см>50см 1м>90см
1 6идон-2 банкі-8 саптая?.
?орытынды. (1 мин)
БА?АЛАУ (1 мин)
Рефлексия:
Просмотр содержимого документа
«?МЖ Сыйымдылы?. Литр.»
в) кері есеп құру, шығару жолдарын түсіндіріп, шығарады ;
с) жаңа білімді өз беттерімен құрады; логикалық тапсырманың шешу жолдарын түсіндіріп талдау, қорытындылау сияқты ойлау операцияларын жүргізеді.
Оқытуда қолданылатын әдіс-тәсілдер, дерек көздер, оқыту формасы
АКТ: визуалдандыру, таныстырылым, бейнеролик «сергіту сәті»
Жаңа тәсіл: жұппен жұмыс, диалог, сұрақ-жауап.
Сыни ойлау стратегиялары: «Миға шабуыл», «Логикалық ой түйін»
оқушыларды сабаққа тарту формасы
Қауіпсіз диалог жүргізу, өткен тақырыпты қайталау, жаңа тақырыпты ашу; кері есеп шығару, жаңа білімді өз беттерімен анықтауға мүмкіндік беру. Жағымды психологиялық ахуал қалыптастыру. Бағалау.
І« Ғылымдардың ғылымы.» тренингін арқылы сыныпта психологиялық ахуалды қалыптастыруды ұйымдастыру. (1мин)
Оқушыларды түгелдеп, амандасу.
Осындай жақсы көңілмен сабағымызды бастайық
1- Мінеки залда тыныштық,
Естілмейді дыбыс түк.
Мұны біз де қоштаймыз,
Тұсаукесер. 1.Миға шабуыл: (3 мин. Ауызша есеп.)
Үй тапсырмасын тексеру.
20 көлеміндегі бір таңбалы сандарды қосу және азайтуға берілген мысалдар оқылады, оқушылар тек жауаптарын жазады.
9+5 17-9 12-4 8+6 14-7 7+5 6+9 15-8 18-9 12-5
-Периметр дегеніміз не?
— Құрама есептер деп қандай есептерді айтамыз?
Оқылған мысалдардың оқушылар тек жауаптарын жазады, соңынан дәптерлерін бір-бірімен ауыстырып, дұрыс жауаптармен салыстыра отырып тексереді.
14, 8, 8, 14, 7, 12, 15, 7, 9, 7.
-Көпбұрыштың барлық қабырғаларының ұзындығының қосындысы оның периметрі.
— Бірнеше есептерден құралған есептер құрама есептер деп аталады.
Ыдыстың сыйымдылығын көз мөлшерімен анықтауға байланысты практикақ жұмыс.
-Ал ыдысты көз мөлшерімен таңдай аласың ба?
-Ыдысқа неше литр кететіндігін арнайы өлшеуіш ыдыспен тексеріледі. Ыдыстарға сұйықтықты құя отырып, біз оның сол ыдысқа сыятындығын тексереміз. Демек бліз ыдыстың сыйымдылығы туралы айтамыз.
-Балалар ЛИТР сөзін қайдан естідіңіздер?
ТҮСІНУ.№2. –Ыдыстың қайсысында су көп?
-Қай сурет бойынша анықтауға болмайды? Неге?
ТАЛДАУ. №4. Есепті шығар. Кері есепті құрастыр және шығар.
-Есеп не туралы? Бізге не белгілі? Есеп не сұрайды?
-Шешуі қандай амал орындау арқылы табамыз?
-Есеп не туралы? Бізге не белгілі? Есеп не сұрайды?
Шешуін неше амал орындау арқылы табамыз?
Сергіту сәті. Бейнеролик.
ЖИНАҚТАУ. №6. Салыстыр.
5 дм7см*50см 1м*90см
41см* 4дм1см 10дм*1м
Логикалық ой түйін. –Сыйымдылықты анықта.
-Тек бірдей өлшеуішті қолдану арқылы ғана сұйықтықтың мөлшерін анықтауға болады.
2-ші суретте ыдыстар көлемі әр түрлі, олардың ішіндегі су қай ыдыста көбірек екенін анықтау үшін бірыңғай өлшемті пайдалану қажет.
6л+9л=15л 9л+3л=12л 7л+9л=16л
11л-9л=2л 15л-8л=7л 16л-8л=8л
Ж: 20 л тосап қайнатты.
Ж: тосап 10л кем қайнатылды.
№5.
2-ші сауыншы-5л 3-ші-?, сонша
Ж: 3-ші сауыншы 12л сүт сауды.
5 дм7см50см 1м90см
Логикалық ой түйін.
1 6идон-2 банкі-8 саптаяқ.
-Бүгінгі сабақта қандай жұмыстар жасадық?
— Бүгінгі сабақ сендерге ұнады ма?
Бағалау: Әр дұрыс орындалған тапсырмаға бір смайликтен алып отырады.
Басбармақ әдісі арқылы көңіл күйлерін білдіреді.
4. Малімні ксіби педагогикалы технологияларды игеруі;
5. Малімні педагогикалы технологияларды игеруі;
6. Малімні педагогикалы техниканы игеруі;
7. немі интеллектуалды дегейін шеберлігін ктеріп отыруы.
Осы талап тілектерді орындалуын байау масатында институт кімшілігі «XXI асыр шебер малімі» атты облысты байауын ткізіп, аталан мселелерді орытындылады.
Сапалы білім беретін малім:
— Сабаын ызыушылыпен ткізетін (жалаысы, статусы сай келеді);
— Малім немі ксіби дегейін ктеріп отырушы (з бетімен, немі зады трде);
— Білім беру жйесіне белсенді араласады;
— Балаларды сйетін, оыту рдісін жасы креді;
— Сезімдік анаат, лззат алушы;
— Оптимизм, мірге деген штарлы т.б. асиеттерге ие болады.
Институт сапалы білім беру рдісін немі баылауда стауы нтижесінде арнайы «Педагогты зіреттілігі білім беру сапасын ктеруді факторы ретінде» атты облысты ылыми-практикалы интернет конференция ткізілді.
Біліктілікті арттыру азіргі тадаы педагог мамандарды ажетті рдісі. Кез келген стаз з бетімен біліктілігін арттырмаса рухани дадарыса шырары аны. азіргі заман ылым мен техника заманы кн сайын ылым жаалытар фактілермен толытырылуда. Осы жаалытарды стаз з сабаына пайдалануы ажет. АОПБАИ иснтитуты осы ткір мселеге аса зор мн береді.
Малімдер біліктілігін арттыру курсы бадарламасы мазмнында мынадай актуалды мселелер амтылан:
Оу –трбие рдісіне немі азіргі заманы оыту технологияларын пайдалану;
Оыту мазмныны толытыы;
Дарынды, талантты балалармен жмыс істеу;
Бадарлы білім беру;
Мектеп жне оам міріне белсене атысу;
Оытуды инновациялы діснамасын игеру;
Оыту жйесін жобалай білу мониторинг жасау;
Білім жйесін дамытуды теориялы діснамалы жйесін игеру.
Біліктілікті арттыру курсы барысында діскерлер з пндері бойынша мынадай танымды іс шараларды бадарламаа ендіреді:
— Біліктілікті арттыруа ажетті конкурсты сайыстар;
— Біліктілікті арттыру шін арнайы пндік трбиелік бадарламалар;
— Осы таырыпа арналан оу-дістемелік ралдар;
— Біліктілікті арттыру шін авторлы бадарламалар;
— Маала, деби рал жабдытар шыарылады.
азіргі тадаы «Жаа формация» малімін алыптастыру шін біліктілікті арттыру курсыны маызы зор. Біліктілікті арттыру барысындаы жоарыдаы аталынан іс рекет, асиеттерді іске асыру заман талабына сай малім даярлауды кепілі болары аны.
ДЕБИЕТТЕР
Бабаев Д. Педагогика. – Алматы-2013 1.
Трынбаева Б.А. Малімдерді шыармашылы леуетін біліктілікті арттыру жадайында 2.
дамыту: теория жне тжірибе. Монография. А-2007 здіксіз педагогикалы білім жйесінде жаа формация малімін алыптастыруды 3.
тжырымдамасы. – Алматы: 2006
ЛОГИКАЛЫ ОЙЛАУДЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫ НЕГІЗДЕРІ
Аннотация Маалада логикалы ойлауды психологиялы жне физиологиялы негіздері келтірілген жне логикалы ойлауды дамытуды басты компоненттері крсетілген. «Логикалы ойлау» ымына анытама берілген.
Тйін сздер: логикалы ойлау; психологиялы процесс; психикалы рекет.
Бгінгі кн талабыны бірі – баланы аыл ойын дамыту, ойлау абілетін жетілдіру, зіндік іскерлік асиеттерін алыптастыру, заман талабына сай ойы жйрік етіп трбиелеу.
Елбасы Н..Назарбаев халыа жолдаан жолдауында «Бізді міндет жаа технологияларды, идеялар мен кзарастарды пайдалана отырып, білім мен бсекеге абілетті рпа трбиелеу» [1] деп, стаздар ауымыны алдына жаа міндеттер ойды..
Ойлау дегеніміз – сырты дние заттары мен былыстарыны, байланыс атынастарыны миымызда жалпылай жне жанама трде сз арылы бейнеленуі.
Баланы оытуды маызды масаты оны логикалы ойлау абілетін дамыту. Ойлау – е жоары танымды процесс.
Адамны логикалы ойлауы – оны аыл-есіндегі кріністер мен бейнелерді шыармашылы згерісі. Ой (ойлау) немі андай да бір мселені шешуге баытталады.
Ойлау – психикалы рекетті крделі трі. Логикалы ойлау барысында адам ерекше аыл-ой операцияларыны кмегімен зін оршаан лемді таниды. Бл операциялар зара байланысты бірбіріне кшетін ртлі ойлау трлері.
Негізгі ойлау трлері: анализ, синтез, салыстыру, абстракция, натылау жне жалпылау.
Психолог алымдар «логикалы ойлау» ымын жан-жаты зерттеген. Мселен, А.Н.Леонтьев «логикалы ойлау» ымына наты анытама берген [2]. Оны пікірінше «логикалы ойлау» дегеніміз логика задылытарын пайдалана отырып ой-пікірлерді, тжырымдарды олдануа негізделген ойлауды бір трі.
«Логикалы ойлау» ымын тере тсіну шін, бл ымды жне онымен байланысты мселелер психологиялы, педагогикалы, оу-дістемелік дебиеттерде алай берілгендігін анытауымыз керек.
Психологикалы кзарас трысынан ойлау процессін пнді оыту дістемесіні ажетті негізі ретінде арастырылады. Ойлау процесі объект пен субъектіні зара рекеті ретінде жзеге асады.
азіргі психологиядаы логикалы ойлау ымына берілген таы бір анытаманы келтірейік:
Ойлау аса крделі психикалы процесс. Оны зерттеумен «логика» мен «психология» ылым салалары тере айналысады. Психология барлы жастаы адам ойыны пайда болу, даму, алыптасу жолын, яни жеке адамны ойлау ерекшеліктеріні задылытарын арастырады. Логика бкіл адамзата орта ой рекетіні задары мен формаларын айындайды, адам ойыны наты нтижесі болып табылатын ым, пікір, длел ой формаларыны табиатын зерттейді. Ойлау ерекшеліктерін таным мен ой процесіні сатысы ретінде зерттеу ойлауды біліммен тікелей байланысты екендігін крсетеді.
Ойлау процесіні баытыны айындыы, оны бірізділігі, ойылан мселеге сай келушілігі, логикалылыы адама барлы ірі жне са жйттерді салыстыра білуге жне болаша былыстарды барысын анытауа ммкіндік береді.
Ойлауды жалпы теориясы жне ойлау іс-рекетіні ерекшеліктері кптеген оымыстыпсихологтар ебектерінде зерттелген. Атап айтанда: Л.С.Выгодский, И.Я.Лернер, А.Н.Леонтьев, В.В.Давыдов, Л.В.Занков, Н.А.Менчинская, С.Л.Рубинштейн, И.С.Якиманская жне т.б. [4] Логикалы ойлауды дамытуды басты компоненттерін анытауда ртрлі кзарастар бар.
«Ойлауды дамыту» ымы «логикалы ойлауды дамыту» ымын амтиды. Соы ыма оу пндеріні діскерлері берген ртрлі анытамалары бар.
Техникалы ойлауды дамыту дегеніміз негізгі ойлау операцияларын амтып, айта ойлау, салыстыру сияты тсілдерді дамыту.
Ойлауды дамыту процесі тмендегілерді амтиды:
1) ойлауды барлы трлері мен формаларын дамыту;
2) ойлау амалдарын алыптастыру жне жетілдіру;
3) затты мнді белгілерін ажырата білуін дамыту;
4) оршаан орта былыстары мен заттары арасындаы атынастары мен маызды байланыстарын табу;
5) з пікірлеріні дрыстыын длелдеу;
6) з ойларын аны, жйелі трде баяндау;
7) ойлау тсілдері мен амалдарын бір саладан екіншіге кшіре білу; т.б.
Математиканы оыту процесінде оушыларды ойлауын дамыту дегенде ойлауды барлы трлері, формалары мен амалдарын алыптастыру жне жетілдіруді танымды жне оу іс-рекетінде ойлауды задарын олдану дадылары мен біліктерін игеру, сондай-а іс-рекетіні тсілдерін білімні бір облысынан екіншісіне кшіруді жзеге асыра білуді тсінеміз.
Ойлау амалдарын алыптастыру жне жетілдіру арылы біз оушыларды ойлауын дамытамыз.
Математикалы ой-орытуды негізін логикалы ойлау райды.
Логикалы ойлауа йретуде логикалы ателерді талдау жне арнайы іріктелген жаттыуларды олдануды маызы зор.
ДЕБИЕТТЕР
азастан Республикасыны Президенті Н. Назарбаевты 2006 жылы 1 наурыздаы 1.
«азастанны лемдегі бсекеге барынша абілетті 50 елді атарына ену стратегиясы» атты азастан халына жолдауы;
Леонтьев А. Н. Деятельность, сознание, личность. М., 1975. 12 c.
Давыдов В.В. Виды обобщения в обучении. М.-1984.262 с.Занков Л.В. Избранные педагогические 4.
ДИДАКТИКАЛЫ ОЙЫНДАР АРЫЛЫ БАЛАЛАРДЫ ДАМЫТУ МСЕЛЕСІ
Ключевые слова: игра, диактические игры, сюжетные игры, ролевые игры, развитие речи.
Балалы ша ойыннан блінбейді. Мдениетті балалы шаты мні кп болан сайын, сорлым ойын да оам шін маызды болады. Балалыты тануды оан сер етуді жне балалы шаа енуді бірден-бір дісі ол – ойын.
Балалар ойын стінде здерін еркін, жеіл сезінетіндіктен здерін крсете алады. Балалар шін з тжірибелерімен сезімдерін шыару табии динамикалы жне денсаулы жасартушы ісрекет. Ойын сері психикалы іс-рекетті баса формаларын дамыту шін де лкен маызы бар.
Мселен, иял тек ойын жадайларында жне соны серімен ана дами бастайды. Бала ойынында да оамды, жымды сипат болады.
Бала ойыны алуан трлі. Ойын арылы адамгершілік асиеттерді бойына біртіндеп трбиелейді жне психикалы абілеттері дамиды. Бала достыта бірін-бірі тсініп, имыл-рекет жасауа, тапырлыа, шыдамдылыа, ептілікке жне имылдауа, ойлауа, табандылыа дадыланады.
Бала баша трбиеленушілеріне тиянаты білім беру трбиешіні шыармашылы ізденісі мен шеберлігін ажет етеді. Мны зі кп жаынан оларды лі ойын баласы екендігімен байланысты.
Сондытан саба олара тартымды болу шін таырыпа сйкес ойындар тадап алып, саба барысында тымды пайдалану керек. Сонда ана барлы баланы сабаа ынталы атыстыруа болады.
Жалпы балаларды дамытатын ойын трлеріне тоталатын болса, олар:
1. Дидактикалы ойындар.
2. Сздік — дидактикалы ойындар.
3. Ролъді сюжетті ойындар.
5. Творчестволы ойындар.
6. деби – музыкалы ойындар.
Осыларды ішінде дидактикалы ойындарды маызы зор. рбір трбиеші саба процесінде андай дидактикалы ойын олданылатынын кні брын саба мазмны масатына сай лайытап аланы жн. йткені балалар шін ызыты рекет ана сер етеді. Мектепке дейінгі трбиеленушілерді трбиелеу мен дамытуды аса маызды ралы – оларды ызытыру. Біра ол йымдастырылан педагогикалы процеске егізілгенде ана сондай рала айналады. Ойынны дамуы мен орныуы оны на осылай трбиелеу ралы ретінде пайдалануа кп байланысты.
Ойынды басара жріп, трбиеші баланы жеке басыны ерекшелігіне, оны сапасына, сезіміне, ерік-жігеріне, мінез-лына ыпал жасайды. Ойынды аыл-ой адамгершілік, эстетикалы жне дене трбиесіні масаттары шін пайдаланылады. Ойын процесінде балаларды білімі мен ымы айындалып, тередей тседі. Ойында айсы бір рольді орындау шін бала зіні тсінігін ойын рекетіне кшіруге тиіс. Кейде адамдарды ебегі туралы наты іс- рекеттер, зара арым-атынастар туралы білімдер мен тсініктер жетімсіз болып шыады да, соларды толытыру ажеттігі балаларды сратарынан крінеді. стаз сол сратара жауап айтарады да, оларды ойын кезіндегі гімелеріне ла треді, ойнаушыларды зара тсінуіне, келісуіне кмектеседі.
Демек, ойын балаларды соан дейінгі білімдері мен тсініктерін баянды етіп ана оймайды, сонымен бірге белсенді таным іс-рекетіні зінше бір формасы болып табылады, соны барысында олар оытушыны басшылыымен жаа білім мегереді.
Ойын процесінде балаларды здері ойнаушыларды мінез-лы мен зара арым-атынасын анытайтын жне реттейтін ереже белгілейді. Ереже ойына йымшылды, тратылы сипат береді, оны мазмны баянды етеді жне арым-атынас пен зара арым-атынастарды одан рі дамуын крделене тсуін анытайды. Сонымен бірге ойын ережесі жасанша, ялша балаларды ойына белсендірек атысуына кмектеседі.
Балаларды оытып, трбиелеуде р тарапты ойын элементтерін олдану тиімді дістерді бірі болып саналады. Бан оыту кезеінде ерекше мн берілуге тиіс. «Ойын баласы» деп есептелетін бл жастаы шкірттерді оу-білімге ызыуын зіндік ебекті арапайым трін йренуі айналадаы оамды мірді танып, білуі ойын арылы іске асады.
Ол мірден алан серін ойында блжытпай бейнелейді. Баланы ойы крнекілікке, образдылыа негізделетіндіктен, саба мазмнына орай ойын дісін орнымен колдануды маызы зор.
Ойын оушыны ой-рісін, иял сезімін дамытып, сйлеу тіліні жетілуін, еркін пікір алысу, диалог, монолог, трінде зара сйлесу машытарын алыптастырады. Дрыс йымдастырылан ойын негізінде баланы оамды, леуметтік сезімі оянады. жымды ебек ету процесіне йреніп, бірлесе ызмет атару нтижесінде оларды жолдасты, досты, ынтыматары ныаяды. біз тек ойын арыл ана балалара ыпал жасай аламыз. Сондай дидактикалы ойындарды трлеріне тоталып, оларды бала дамуына серін арастырды.
Дидактикалы масаты. Заттарды санауа жне оларды екі тобын салыстыруа, лшеміне, пішініне жне тстеріне арай ажыратуа йрету.
Мысалы : «Себеттегі алмалар нешеу? Себеттегі алмрттар нешеу?
Бірінші себеттен бір алма, ал екіншісінен бір алмрт алып ой. Осылайша рі арай жаластыр.
Себеттегі алмрт алды ма? Неше алма алды? Неше алмрт алды? Алмртты алмадан аншасы кем?
аншасы арты? Алмртты пішіні неге сайды, алма ше?» деген сратар оя отырып, ойынды рі арай жаластыруа болады.
(Заттарды кеістіктегі орны) Дидактикалы масаты. Санауа йрету. Заттарды кеістіктегі орны жайындаы тсініктер алыптастыру.
Дидактикалы масаты. Оушылара арапайым сандарды йрету, затты тсіне, формасына жне рылысына арай ажырата білуге йрету.
Ойын жабдыы. 10 фигураны жиынтыы. Олар: 2 ызыл дгелек, 2 сары жне 2 жасыл шбрыш, 2 ызыл жне 2 кк шаршы.
Ойын мазмны. Трбиеші магнитті татаа рнек растыруды, ал баса балалар партаны стіне растырады. Осы масатпен мынадай тапсырма беріледі: магниттік татаны ортасына 1 парта стінде немесе 1 пара аазды бетіне ызыл дгелекті орналастыру, дгелекті жоары жне тменгі жаына 2 сары шбрырышты, о жне сол жаына 2 жасыл шбрышты орналастыру. Енді осы рнекке байланысты трбиеші балалардан басаша рнек растыруды срайды: дгелек ортасында, 2 ызыл квадратты жоары жне тменгі жаына, ал 2 кк квадратты о жне сол жаына орналастыру керек.
Содан со балалардан фигураларды санын, тсін срай отырып, рнектегі фигураларды санату керек.
Дидактикалы масаты. Балаларды кру мшелері арылы ойлау абілетін арттыру.
Оыту ралдары. Алманы, сбізді иллюстрациялы суреттері.
Міне осындай р трлі дидактикалы ойындар арылы балаларды кру, есту, салыстыру, з бетімен растыру, тстерді ажырату, арапайым мысалдар арылы айналамен таныстырып, сз орларын кбейтуге, оларды логикалы ойлауа, з бетімен шешім абылдауа йретеміз.
Балаларды ойлауын, иялы, сйлеуін дамыту шін трлі ережелер мен ойнайтын ойындарды да лкен дидактикалы мні бар. Бір ойын трі ойлауы мен абылдауын жетілдірсе, ал екіншісі ойлау абілетін, шіншісі есте сатау абілетін жетілдіреді.
ДЕБИЕТТЕР
Абаева Л. «Дидактикалы ойындар». //Бастауыш мектеп №3. 2000ж.40бет.
бішева А. «Ойын элементтерін пайдалануды педагогикалы ерекшеліктері». //Бастауыш мектеп. № 2.
Балуатова А. «Ойын мен оытуды сабатастыра жргізу». //Бастауыш мектеп. №5-2005ж. 7-8бет.
Иманбекова Т. «Балалыты анына ойын азы». //Бастауыш мектеп. № 2. 1999ж. 14бет.
ОРТА МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКА ПНІН БЕЙІНДІ ОЫТУДЫ
ЙЫМДАСТЫРУ
азіргі кездегі жаандану рдісі лемдік бсекелестікті кшейте тсуде. Тіпті біратар дамыан елдерде бл идея лтты аидаа айналан.
Елбасымыз Н.. Назарбаев жолдауында айтандай: «Болашата ркениетті дамыан елдерді атарына ену шін заман талабына сай білім ажет. азастанды дамыан 50 елді атарына жеткізетін, терезесін те ететін – білім». Адамны жалпы білімін ктеру ке ауымды мселе болып отыр[1].
Оларды біліктілігін, дадыларын алыптастыру ажеттігі еліміздегі ылым-техникалы жне леуметтік мдени жетістіктеріні арыштап дамуынан туындайды. Бейіндік оыту, білім беру сапасын ктеруді, мемлекетті жне оамны, тланы зекті жне келешектегі ажеттіліктерін жзеге асыруды бірден бір ралы ретінде арастырылады.
Бейіндік-бадарлы білім беру – оушыны тлалы жне мірлік зін-зі анытауын амтамасыз ететін, оытуды даралануы мен саралануын жзеге асыратын жалпы орта білім беруді аятау кезеі. Бл оыту рекетіні йымдастыру жйесінде жоары сынып оушыларыны ызыушылыы мен талабы, абілеттері ескерілген жадайда оушыны танымды, болаша ксіби бадарына сйкес дербес дамуы шін бейіндік оыту жзеге асырылады.
Бейіндік оыту – жалпы орта білім беретін мектептерді жоары сыныптарында даралап оытуа, оушыны леуметтенуіне, сонымен атар орта жне жоары ксіптік білім беру мекемелерімен ынтыматастыына баытталан арнайы дайынды жйесі. Бейіндік сыныптарда информатиканы оыту жаа функционалды міндеттерге ие, ол оушыларды апаратты зіреттілікке, оамда апаратты технологияларды алатын орны білу, оушы бойында апаратты мдениетті алыптастыруа баытталан[2].
12 жылды мектепті бейіндік сыныптарында информатиканы оытуды негізгі масаты:
апаратты абылдау, деу, тасымалдау, сатау дерісі білім негізінде білім алушыларды орныты жне саналы мегерулерін амтамасыз ету;
лемні азіргі ылыми бейнесін алыптастыруда апаратты дерісті міндеттерін шешу біліктіліктерін алыптастыру;
зіні оу, содан кейін ксіби ызметінде апаратты-коммуникациялы технологиялар ралдарын саналы жне тиімді олдануа дадыландыру.
Информатиканы оытуды негізгі масатына жету шін келесі міндеттерді шешу ажет:
лемдік бейнені алыптастыруда, оамдаы апарат пен апаратты процестерді мнін айындайтын информатиканы базалы білімдерін мегерту;
мектеп пндерін оытуда апаратты-коммуникациялы технология ралдарын олдана отырып, апаратты моделдерді натылы обьектілермен процестерді трлендіру, талдау жне оны олдана білу дадыларын игерту;
трлі мектеп пндерін оытуда апаратты-коммуникациялы технология ралдары мен информатиканы оыту дістерін оушыны зіндік танымды іс-рекетін жне шыармашылы абілетін дамыту.
Информатика курсы ымдарыны алыптасуыны бірізділігін оу материалыны ттас ымды рылымын теориялы жаынан байытып, реттей отырып, ымдарды біртіндеп дамытуы, курсты себеп-салдар байланысын ескеріп, трлі табиат жйелеріндегі апаратты процестерді ттастыына ерекше кіл аударуы жне оу материалын теориялы жаынан дамытуды негіздеуден бастауа ммкіндік беруі ажет.
Бадарлама мазмныны негізі ретінде келесі аспектілерді алу керек: 1) іргелі ылым ретінде информатиканы азіргі жадайыны мектеп курсына сйкес бейнеленуі; 2) «апаратты процесс»
ымы арылы оыту мазмнын сабатастыру негізінде информатиканы ылыми пн ретіндегі мнін крсету; 3) оу материалын адамгершілік, ізгіліктілік, патриотты жне т.б. трбиелік ндылытармен байыту; 4) оушыларды ойлауын алыптастыру жне дамыту, олара шектен тыс апараттар аымымен аруландыруа ммкіндік бермеу; 5) апаратпен тиімді жмыс істеу дістеріне йрету; 6) информатика курсыны пнішілік жне пнаралы байланыстарын белсенді трде олдану; 7) практикада алыптастырылан білім мен біліктіліктерді жалпылай олдану тсілдеріне йрету.
Негізгі блімдерді оытуды реті мынадай: апарат жне апаратты рдістер; компьютер – апаратты рдістерді автоматтандыру рылысы; формальдау жне апаратты модельдеу;
алгоритмдеу жне программалау; апаратты жне коммуникациялы технологиялар[3].
Жаратылыстану-математикалы баытта информатиканы оытудаы ктілетін нтижелер келесі зыреттіліктерді алыптасу дегейлеріне сйкес болуы керек:
Пндік зыреттілік: алгоритм крделілігі ымын мегеру, мтіндік жне санды апаратты деу алгоритмдерін, іздеу жне срыптау алгоритмдерін білуі; жоары дегейлі мбебап программалау тілін йрену (тадау бойынша), мліметтерді базалы типтері мен рылымдары жайлы тсніктерді мегеру; тадалан программалау ортасында программаны ру, тестілеу жне оны отладка жасау дадылары мен тжірибелерін мегеру; программаны жаттау жне олданбалы есепті формальдауды арапайым дадылар жйесін алыптастыру;
Апаратты зыреттілік: апаратпен (іздеу, сатау, деу, тарату) жмыс істеуде апаратты технология ралдарын олдана білу; алынан апаратты оу жне олданбалы есептерді шешуде олдану; апаратты деуді компьютерлік дістерін, негізгі программалы німдерді білу; апаратты объектілермен жмыс істей білу, зіні апаратты ызметін йымдастыру.
Коммуникативтік зыреттілік: тсініктемелер мен оларды байланы сын талдау, олара дстрден тыс жадайларда діс олдану біліктілігі; оу ылыми мтінмен, баса апарат кздерімен жмыс істеу біліктілігі мен дадысын дамыту.
Технологиялы зыреттілік: компьютерлік-математикалы модельдерді ру мен олдану тжірибелерін мегеру; компьютерді кмегімен сараптама жргізу жне мліметтерді статистикалы деу тжірибелерін, наты рдістерді модельдеу барысында алынан нтижелерді интерпретациялауды мегеру.
леуметтік зыреттілік: апаратты іздеу, жинау, сатау дадылары жне апаратты орауды амтамасыз ету шін дістерді олдану дадылары; программалау жне модельдеу бойынша оу жобаларымен жмыс істеу барысында сйксінше ыты жне этикалы нормаларды сатай отырып оамды апаратты ресрустарды олдану біліктілігі.
Жаратылыстану-математика баытында информатиканы оытуды басты мазмны программалау тілі райды. Программалау тіліні негізгі ымдарын оушылар базалы курста, яни 5
10 сыныпта программалау тіліне шолу жасалса, екі программалау тілі 11-сыныпта бір программалау тілі болса, 12-сыныпта баса программалау тілін оытуа болады. Мысалы «Алгоритмдер жне рылымды алгоритмдеу» таырыбын оытуда. Оушылар базалы курстан мегерген алгоритм ымдарын жне оларды блок-схема, шарт алдында тексеретін цикл, шарт соында тексеретін цикл бойынша есептерге мысалдар келтіру ажет. Оушыларды программалауды орындауда «Шама», «траты шама», «айнымалы шама», «тип», «аты», «шама мні», «жай шама», «рылымды шама», мліметтер типтері:
integer-бтін сандар; real-наты сандар; вoolean-логикалы немесе булева сандары; char-символды, аталан стандартты типтерін арастыру керек.
Информатика сабаында р оушы, топ шыармашылы жоба зірлейді. Оу жобалары жергілікті желі мселелерін шешуге арналан рефераттардан бастап емтиханды жобалара дейін ртрлі болады. Оу жобасын тадау немесе ру барысында оушыларды атаратын жмыс дегейін ескерумен атар жобаны техникалы, апаратты амтамасыз етілуі тиіс. Оу жобасы негізінен біртіндеп рет-ретімен орындалатын тапсырмалардан трады. Олар, жаа материалды мегерту, бан дейін алан біліктілігін, машытарын жинатап олдану, шыармашылы ізденістер жргізу, теориялы білімдерін бекіту жне т.б. тапсырмалары трінде аныталуы тиіс.
Бейіндік оыту дерісін йымдастыруды негізгі принцип тері индивидуалды, оу мен ізденушілік танымды іс-рекетті, проблемалы оытуды, диалогты оыту, оушыларды жымды, жеке іс-рекеттері, шыармашылы белсенділігіні, дербестігі, оушыларды танымды ажеттілігі мен мотивтерін анааттандыру болып табылады[4].
Бейінді оыту жадайында информатикадан пнні кез келген таырыптарын оытуды іргелі жне олданбалы теорияларды айналасында рістету керек.
Сабаты сан алуан трлеріне:
проблемалы лекция, эвристикалы гімелесу элементтері бар дрістер, семинарлар, диспуттар, «дгелек стелдер», практикумдар, аралас сабатар, оу ойындары жатады. Бейіндік пндерді оытуды масатына жетуде зерттеу іс-рекеттеріні элементтерінен тратын йдегі шыармашылы жмыстар мен сыныптан тыс жмыстар (ылыми дебиеттерді оу, ылыми таырыпты кештер, ылыми конференциялар, пн бойынша оушыларды ылыми оамы, табиатта экскурсиялар ткізу) ерекше маыза ие.
ДЕБИЕТТЕР
Н..Назарбаев «азастанны лемдегі бсекеге барынша абілетті 50 елді атарына кіру 1.
стратегиясы». атты азастан халына Жолдауы – Астана, 2014.
Абылкасымова А.Е., Рыжаков М.В. Содержание образования и школьный учебник: Методические 2.
аспекты: Монография. – М.: Арсенал образования, 2012. – 224 с.
Бзаубаова К.Ж. зыреттілік трыдан білім берудегі білім сапасыны мні //«Шаяхметов 3.
оулары» атты Республикалы ылыми-практикалы конференция материалдары. – Павлодар, 2009.
Караев Ж.А. Активизация познавательной деятельности учащихся в условиях применение 4.
компьютерной технологии: дисс. д.п.н., 1994. – 287 с.
НЕЙРО-ЛИНГВИСТИКАЛЫ ПРОГРАММАЛАУ
ТЕХНОЛОГИЯСЫНМАТЕМАТИКАНЫОЫТУДА ОЛДАНУ
Заманауи оам, жастардан кннен-кнге дамып отыран білімді тере игеру белсенділігін, оны шыармашылыпен олдана білуін, ой-рісіні икемділігін, сол сияты мектепте жне жоары оу орнында оытуа ажетті ылыми информацияларды сапалы беретіндей, здіксіз оу процесіндегі ксіби іс-рекетіне керек тиімді тсілдерді игеруді талап етеді.
Нейро-лингвистикалы программалау технологиясын математиканы оыту процесінде олдану ажет пе жне бдан математикалы білім сапасы жасаруы ммкін деген болжаумен осы баытта зерттеу жргіздік.
Нейро-лингвистикалы программалау 20 асырды 70 жылдары психотерапияны жаадан пайда болан баыты. Нейро-лингвистикалы программалау дарынды адамдарды жетістіктерін модельдеуден, оларды таланттарыны пиясын зерттеуден, баса адамдара ойлау мен мінезлыты е ыпалды стратегияларын беру шін арнайы ралдарды ойлап табудан басталан.
Нейро-лингвистикалы программалау технологиясын жатаушыларды кзарастары неге тжырымдалан? Бл нейро-лингвистикалы программалау атауынан, онда ш блік бары шыады.
Оларды біріншісі – тілді олдануды психологиялы кзарастарына байланысты. Екіншісі – сздік мамандыты з тілдік жаына байланысты. шіншісі – сйлеу процесінде жне оларды мінез-лын реттеуде адамдарды зерттеуде сер етуге баытталан.
Физиологиялы кзарас Нейро-физиологиялы трыдан тсінік бергенде, рбір адамны апараттарды абылдауы жне сатауында «репрезентациялы жйе» деп аталатын зіндік негізгі каналы бар делінген. Адамдара дл осы бастапы каналдар арылы апараттарды негізгі аыны тседі деп есептелінеді.
Репрезентация бізді лемді алай бейнелейтінімізді жне бізді іс-рекеттерімізді алай йымдастырылатынын анытайды. Бл нейро-лингвистикалы программалауа сйкес бейнелік (визуалды жйе), дыбысты (аудиалды жйе) жне сезімдік (кинестетикалы) трде болады.
Сонымен атар кейбір жмыстарда апаратты алуды интеллект сияты жолы рационалды немесе дигиталды жйесі крсетілген. Дигиталды жйе адамны логикасына жне ойлауына баытталан.
Нейро-лингвистикалы программалауды тілдік аспектісі (кзарасы) Нейро-лингвистикалы программалауда абылдаудаы басым болып келетін каналды анытауды бір тсілі адамдарды лексиканы олдануларыны сараптамасы.
Нейро-лингвистикалы программалау (НЛП) – жалпы математика пніне жаындау келеді. Математика тілі модель жасауа ыайлы, сондытан да осындай тілді мегерген адамдара, бл айматы мегеру тсінігі оай болады.
Нейро-лингвистикалы программалауды негізгі мні: адамдарды информацияны абылдауы, сатауы, сараптауы (талдауы) негізіндегі репрезентативтік жйе жне метапрограммалар, сол сияты миды о жне сол жа жарты бліміне сйкес ойлауды ртрлі стилі.
«Нейро-лингвистикалы программалау (НЛП)» атауындаы «Нейро (жйкелік)» блігі адам тжірибесін сипаттап жазу шін «ми тілдерін» білу жне тсіну керектігін, яни апаратты саталуына, делуіне жне берілуіне жауапты нейрологиялы процестер екенін крсетеді.
Ал,«Лингвистикалы (тілдік)» блігі ойлау жне мінез-лы механизмдері, сондай-а арыматынасты (коммуникацияны) йымдастыру процесстеріні ерекшеліктерін сипаттаудаы тілді маызын атап крсетеді.
Сонымен атар «Программалау» ойлау мен мінез-лыты процесстерді жйелілігін анытайды: «программа» грек тілінен аударанда «андай да бір нтижеге жетуге баытталан адамдарды млтіксіз реттілігі» дегенді білдіреді [1].
Соы психологиялы зерттеулерге сйкес, миды сол жа блігі сйлеу, ойлау, анализ, белгілік апаратты делуіне жауап береді. О жа блігі интуицияа, синтезге, елестетуге, сезім мен кілкйге жне трлік апаратты деуге жауап береді.
Нейро-лингвистикалы программалау мірдегі кездейсо жадайдан туындайтын шыармашылы ойлау абілетін, оыту саласында тиімді олдануа ммкіндік беретін технологиялар мен танымды процесті ашады.
Оу процесіндегі оытушыны негізгі міндеті оушыларды, студенттерді оу материалын жеіл рі берік игертуі. Ал оу материалдары оушыларды, студенттерді біріне тсінікті боланымен, екіншісіне тсінуге иынды тудыруы ммкін. Сондытан, оытушы оушыларды, студенттерді жеке дара ерекшелігін ескеріп, соан бейімделуі керек. Осы баытта жмыс жасау шін нейролингвистикалы программалау технологиясын тиімді олдану ммкіншілігі бар.
Математикалы ртрлі дебиеттерді талдау нтижесінде, математикадаы табысты адамдарды ойлау стратегияларыны моделдеуі келесі орытындыны шыаруа ммкіндік береді, яни математикадаы басты озаушы репрезентативті жйе – визуалды болып табылады.
Математиктерді «длелдеу» сзіні орнына «крсету» сзін жиі олданулары орынды.
Кптеген математиктерді сздеріне сйенсек, олар здеріні ойлауларында сзді ана емес, наты математикалы белгілерді де олданудан ашатайды, себебі кбіне олар кру бейнелерін жне де кинестетикалы сезінулерді олданады.
Оларды кейбірі сздерді здеріне сра ретінде ойанда пайдаланады. Кбіне сздер мен белгілерді математиктер ойлау процесін орытындылаанда олданады, яни шыан нтижені ааза жазып, басаа жеткізу шін пайдаланады.
Математикаа дарыны бар адамны тапсырманы орындау стратегиясын моделдеуі, оларды тмендегідей абілеттерге ие екенін крсетті.
Тапсырманы барлы наты объектілерін жне олармен байланысты лшемдерді 1.
Объектілер мен лшемдер арасындаы визуалды жне кинестетикалы негізгі араатынастарын анытау.
Тапсырманы сратарына масат ретінде бейімделе (кру) отырып, шешімні 3.
визуалды жоспарын ру, яни кбіне аналитикалы (соынан басына арай).
Тапсырманы орындау барысында иындытар туындаан жадайда зіні эвристикалы 4.
ойлау процесін келесідей сратар трінде олдану: «Не белгілі?», «Не берілген?», «Шарт неден ралан?», т.б.
Берілген тапсырманы бейнелік елестеуінен визуалды схемасына ту.
Объектілер мен лшемдер арасындаы байланысты аны жне натыра ыну шін 6.
олармен ойша жне тнмен сезіну.
Белсенді трдегі тапсырмалар шін бірегей кру рісіндегі объектілер мен лшемдерді 7.
згерулеріндегі барлы процестерін елестету. Соынан басына арай кері реттегі процесті кру, бл кері трдегі тапсырмалар шін.
Орта абстрактілі схемаа сйене отырып, наты объектілер, лшемдерден «аула кету».
Математикаа бейім оушыларда іс-рекетке атысты ішкі жоспарды ойлап табу, ойша 9.
математикалы объектілерге сйену ептілігі тн.
Сйкесінше, егер біз оушыа математикалы тапсырмаларды дрыс шешуді йреткіміз келсе жне математиканы бтіндей тсінсін десек, онда біз оан жоарыда айтылан ептіліктерді йренуіне кмектесуіміз керек.
Нейро-лингвистикалы программалау технологиясын математиканы оытуда олдану ммкіндіктерді байау масатында Алматы облысыны, Кксу ауданы мен Талдыоран аласыны бірнеше мектептерінде оушылар мен малімдер жне І.Жансгіров атындаы Жетісу мемлекеттік университетіні «математика» мамандыы студенттері арасында:
-репрезентативтік жйені анытау тапсырмалары арылы эксперименттік-тжірибе жргіздік.
№ 1 сауалнама сратары (малімдер жне студенттерге арналан):
Математикалы білімді арттыруды тиімді жолдары андай?
1) Оушыларды логикалы ойлау абілеттерін дамыту баытында андай жмыстар 2) жргізесіздер?
Оушыларды психологиялы ерекшеліктерін анытау жолдары андай?
3) Балаларды дарынды болуыны басты себебі неде?
4) Баларды лгеріміні тмен болуыны себептері андай?
5) Нейро-лингвистикалы программалау технологиясы туралы андай апаратты білесіздер?
6) Репрезентативті жйелер жайында не білесіздер?
7) Метабадарламалар дегеніміз не?
8) Миды о жне сол жа жарты шарларды жмыс істеу ерекшеліктерін білесізбе?
№2 сауалнама сратары (оушылара арналан):
Математика пніне ызыасын ба?
1) Математиканы натпасан, натпауыны себебі неде?
2) р трлі ызыты, ертегі, логикалы есептерді натасын ба?
3) Математикалы ребус, сз жмбатарды шешу ызытыра ма?
4) Есеп шыару барысында кзбен крген мліметтер есте жасы сатала ма?
5) Есеп шыару барысында лапен естіген мліметтер тиімді пайдаланасы ба?
6) Есеп шыаруда логикалы ойлау арылы жмыс жасаанды тиімді санайсы ба?
7) Есеп шыаруда сезімдік серлер кедергі жасайма, алде сезімдік серлерді пайдасы тие ме?
Репрезентативті жйелерді ішінде, кестеден байаанымыздай визуалдар басым келеді.
ДЕБИЕТТЕР
О’Коннор Дж., Сеймор Д. Введение в нейро-лингвистическое програмирование. – Челябинск:
Версия., 1988. – 280с Дилте Р. Моделирование с помощью НЛП. – СПб., 2000 2.
1. Эдвардс Р.Ряды Фурье.– М.:Мир, 1985, 260с.
Нурсултанов Е.Д. О коэффициентах кратных рядов Фурье из Lpпространств //Изв. РАН. Сер.
КРДЕЛІ ЕСЕПТЕРДІ МАТЕМАТИКАЛЫ ИНДУКЦИЯ ДІСІМЕН ШЕШУ
Оытуды жалпы теориясы мен математиканы оыту дістемесіндегі, технологиясындаы негізгі ымдарды бірі – оыту дістері.
Оыту дістері деп оыту-трбие жмысы міндеттеріне сай малім мен оушы ызметіні зара байланысыны реттелген дісін айтамыз.
Оушыны бір нрсеге йрету шін, алдымен оны не шін оытатынымызды анытап, кейін ана оыту арылы андай білім, білік жне дадыа йрететінімізді саралаймыз. Соынан оларды логикалы-дидактикалы талдауа саламыз, яни оыту мазмныны рылысы мен ерекшеліктерін жне оулытаы оны баяндалуын айындаймыз. Аырында, оушыны ойлау ызметіні дегейін, мегеруге ажет білім, білік пен дады клемдерін, басаша айтанда оыту обьектісін білуіміз керек.
Математиканы оытуда таным дістерін пайдаланып оытылады. Олар: баылау мен тжірибе, салыстыру мен орытындылау, жалпылау, дерексіздеу жне натылау, индукция жне дедукция, анализ бен синтез. Енді осы оыту дістерді ішіндегі индукцияа толыымен тоталамыз. [1] Индукция латынша inductio – жетелеу деген сз. Дербес жеке жадайды, желіні арастырып, содан жалпы орытынды жасауды крсететін ойлау дісін индукция дейміз
Индукция ш трлі болады:
1. Толымсыз индукция;
2. Толымды индукция;
3. Математикалы индукция.
Математикалы индукция дісі сынылып отыран пікірді, тжырымдарды аиаттыын длелдеуге кмектесетін аса тиімді діс.
Кптеген оушылар математикалы индукцияны математикалы сйлемдерді длелдеуде еркін пайдалана алмайды, алайда ол кейде атал рі ыса трде алгебра, геометрия, сандар теориясы жне анализ есептерін шешуде серлі нтиже бере алады.
Математикалы индукцины есептерде олдану аясы ке жне ауымды. Олара алдымен тедеулер мен тесіздіктер, тепе-тедіктер, тізбектер мен атарлар, осындылауда, тригонометриялы тедеулер мен тесіздіктерді шешуде олдану. Сонымен бірге айта кетерлік жайт математикалы индукция дісін геометриядаы есептерді шыаруда жне згеде математикалы есептерді шыаруда олданылатындыын ерекше атап ту керек.
ДЕБИЕТТЕР
1. С.Елубаев «Математиканы оыту теориясыны негіздері мен дістемесі». Алматы. 2006.
2. Соминский И.С «Метод математической индукции». Издательство «Наука» главная редакция физико-математической литературы. Москва. 1974.
3. мбетжанов Д, Елубаев С. «Математикалы индукция жне оны олданылуы». Алматы:
азССР «Білім» оамы. 1979.
КВАТЕРНИОНДЫ ТАЛДАУ ЭЛЕМЕНТТЕРІНЕ КІРІСПЕ
Кватернионды талдау негізі те кп уаыт бойы зерттеліп келеді, біз осы жмысты зерттеуі кезінде кптеген материалдармен, дебиеттермен таныстым, біра бізге кватернион айнымалы функцияларды есептеуді тиімді формулаларын таба алмады. Бл жымысымда Энтони Садбериді «Кватернионды талдау» кітабыны орытындысы ретінде Кошиды интегралды формулаларын сынамын. Біра бл формулаларды кватернион айнымалы элементар функциялар шін олдануды зі техникалы иындытар тудырады. Сондытан, жетекшімізбен бірігіп, мынадай натылы жола кштік.
Соы орытындыны тжырымдайы.
Кватерниондар шін Кошиді интегральды теоремасы.
Айталы кватернионны меншікті мндері, мндаы,, арапайым контурды ішінде жатса, жне о баытта функциясы аймаында зіліссіз жне ішкі аймаында да зіліссіздігін сатасын. Онда кватернион айнымалы функциясы рі арай былай аныталады,
Енді, (23) жне (24) комплекс сандарынан кватерниондарды наты жне жорамал бліктеріні элементтерін мшелеп жинатаса болады, (4) трге келтіреміз.
Соында шыатыны (25) Дл осы сияты (2) формула длелденді. Егер бізге функцияны мні белгілі болса, кватернионны комплексті меншікті мндер шін, онда біз комплекс айнымалы Кошиді интегралды формуласын есептеу барысында олдануа болады. Тек аана,теорема шартына сйкес, (1) формуласынан (2) шін алатынымыз.
Толыымен сйкесінше (1a) жне (2a) формулалары алынады, бл теореманы длелдеуіні біткенін айындайды.
(1) жне (2) алынан формулалар жне олара тйіндес (1a) жне (2a) формулалары аналитикалы есептеулерде олдануа тиімді болады жне (3) тріндегі кватернион айнымалы функциялар шін орындалады.
олдануа ажетті кез-келген баса программаны тжырымдамасы сияты ораныс жйесін ру тжырымдамасы да мынадай сратарды арастырады: апаратты орау аймаындаы практикалы зерттемелерді зектілігі, ораныс жйесін руды негізгі кезедері жне ораныс мселесін шешуді р трлі дістемелеріні салыстырмалы талдауы.
ораныс жйесін руды негізгі кезедері тмендегідей болып жіктеледі (сурет 1):
1. Ммкін болатын ауіп-атерді талдауы келесі ауіп-атерден орануды негізгі трлерін зерттеумен айналысады:
— Апаратты конфиденциалдыыны бзылуыны ауіп-атері;
— Апаратты бтінділігіні бзылуыны ауіп-атері.
Бл кезе шындыында да барлы ауіп-атерді жиынтыынан байсалды зиян (вирус, рлы) келтіретіндерін тадаумен аяталады.
2. ораныс жйесін жоспарлау кезеі оралатын рылымдар тізімінен жне олара ммкін болатын ауіп-атерден трады. Бл кезде оранысты амтамасыз етуді келесі баыттарын назара алу ажет:
— оранысты амтамасыз етуді кімшіліктік шаралары;
— оранысты амтамасыз етуді аппаратты-программалы шаралары.
3. ораныс жйесін іске асыру апаратты деуді жоспарланан ережелерін іске асыруа ажетті ралдарды орнату мен баптауды амсыздандырады.
4. ораныс жйесін сйемелдеу кезеі жйені жмысын баылау, ондаы болып жатан оиаларды тіркеу, оранысты бзуды айындау масатымен оларды талдау жне ажетінше ораныс жйесін тзетумен сипатталады.
Апаратты орау дістері тмендегідей болып жіктелінеді (сурет 2).
Сурет 2. Апаратты орау дістеріні жіктелуі
оранысты аппаратты дістерін олдану мынадай техникалы ралдарды пайдалануды сынады:
1. Тыдалатын жне жазылатын рылылардан орайтын TRD-800 категориялы радиохабарлаыштар мен магнитофондар детекторы;
2. Жасырын бейне баылау ратын модульдік нмірлер;
3. Апаратты жеткізуді дрыстылыын амтамасыз ететін апаратты анытылыа тексеру сызбалары;
4. пиялы жаттарды жіберуге арналан SAFE-400 категориялы факстік хабарды скремблері.
оранысты аппаратты дістері ресурстарды лкен шыынын талап етеді.
Программалы дістер есептеуіш алгоритмдер мен атынауды шектеуді амтамасыз ететін программаларды жне апаратты рсатсыз пайдаланудан шыаруды сынады.
Программалы дістер келесі функцияларды іске асырады:
1. Идентификация, аутентификация, авторизация (Pin кодтар, парольдер жйелері арылы);
2. Резервті кшіру жне алпына келтіру процедуралары;
3. Антивирусты программаларды белсенді олдану жне антивирусты орларды жиі жаартып отыру;
4. Транзакцияны деу.
Апаратты орауды криптографиялы дісі – бл апаратты шифрлауды, кодтауды немесе басаша трлендіруді арнайы дісі, мны нтижесінде апарат мазмнына криптограмма кілтінсіз жне кері трлендірмей шыу ммкін болмайды. Криптографиялы орау – е сенімді орау дісі, йткені апарата шыу емес, оны тікелей зі оралады, (мысалы, уелі тасуыш рланан жадайды зінде ондаы шифрланан файлды оу ммкін емес).
Мндай орау дісі стандартты операциялар немесе программалар дестесі трінде жзеге асырылады. Операциялы жйені негізіндегі орау кбінесе атынас руды басаруды процедураларын жзеге асыруа ммкіндік беретін мліметтер орын басару жйелері дегейіндегі орау ралдарымен толытырылуы керек.
азіргі кезде апарат орауды криптографиялы дісіні кпшілік аблдаан жіктеуі жо.
Дегенмен, жіберілетін хабарламаны рбір символы шифрлауа тскенде шартты трде 4 негізгі топа блуге болады:
— ауыстыру шифрланушы мтінні символдары сол немесе баса алфавит символдарымен алдын ала белгіленген ережеге сйкес ауыстырылады;
— аналитикалы трлендіруде шифрланушы мтін андай да бір аналитикалы ереже бойынша трлендіріледі;
— орын ауыстыру шифрланушы мтінні символдарыны орны жіберілетін мтінні берілген блогыны шегінде андай да бір ереже бойынша шифрланады.
Апаратты шифрлауды сенімділік дрежесі бойынша кптеген программалы німдер бар. Ке таралан программаларды бірі болып Циммерменн ран Pretty Good Privacy (PGP) болып табылады.
Оны криптографиялы орау ралы те кшті. Танымдылыы мен аысыз таратылуы іс жзінде PGPны дние жзінде электронды хат алысу стандартына айналдырды. PGP программасына желіде кпшілікті шыуына ммкіндігі бар.
Апаратты орауды йымдастырушылы дісі келесі іс-шараларды йымдастырылуы мен іске асырылуын арастырады:
1. ртке арсы ораныс;
2. жанбайтын сейфтерде аса ажетті жаттарды сатау;
3. ту жйесі арылы атынау регламенті;
4. баылау жйесін йымдастыру;
5. олданушыларды р трлі категорияларыны ораныс объектілері мен оларды орындалу талаптарына атынауды регламентациялайтын кмекші нсамаларды даярлау.
6. мамандарды тадау мен даярлау;
7. ауіпсіздік мселесі бойынша семинарлара, конференциялара атысуды амтасыз ету мен йымдастыру.
орауды криптографиялы дістері деп апаратты трлендіруді арнайы ралдарыны жиынтыын айтамыз, нтижесінде оны мазмны жасырылады.
Криптографиялы дістерді маызды айматарда олданылуына арамастан криптографияны эпизодты олдану оны бгінгі оамда атаратын ролі мен маызына тіптен жаын крсеткен жо.
Криптография зіні ылыми пнге айналуын крсеткен жо. Криптография зіні ылыми пнге айналуын электронды апаратты технологиямен туындаан практиканы ажеттілігіне парыз.
Криптографиялы дістерді теориялы негізі болып математика мен техниканы тмендегідей блімдерінде олданылатын математикалы идеялар табылады:
— алдытар кластарыны жйесіндегі модульдік арифметика;
— сандарды жай кбейткіштерге жіктелуі;
— аырлы рістерді математикалы апараттары;
— алгебралы кпмшеліктер асиеттері;
— дискреттік логарифм мселесі;
Криптографиялы шифрлау дістері шифрлау кілтіне жне оларды айта ашу белгісі бойынша симметриялы жне ассиметриялы деп 2-ге жіктеледі.
Симметриялы дісте жіберуші мен абылдаушыда тек бір ана кілт олданылады (пия кілт).
Ал ассиметриялы дісте 2 кілт олданылады: пия жне ашы кілт.
Симметриялы дістер: DES, IDEA, ГОСТ Ассиметриялы дістер: RSA, Diffi-Hellman Шифрлауа жне шифрланан апаратты ашуда олданылатын апарат ретінде – белгілі бір алфавитте рылан мтіндер арастырылады.
— алфавит-апарат белгілерін кодтауда пайдаланатын соы кбейтінді;
— мтін – алфавит элементтеріні реттелген жиыны.
азіргі апаратты жйелерде олданылатын алфавитке мысал ретінде келесілерді келтіруге болады:
— алфавит Z33 – орыс алфавитіні 32 рпі жне бос орын;
— алфавит Z256 – ASCII жне КОИ-8 стандартты кодына кіретін символдар;
— сегіздік немесе он алтылы алфавит.
ДЕБИЕТТЕР
Трым А.Ш., Мстафина Б.М., Апарат орау жне ауіпсіздендіру негіздері. – Алматы:
Алматы энергетика жне байланыс институты, 2002ж.
Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и 2.
сетях. –М.: РАДИО И СВЯЗЬ, 1999 г.
Алферов А.П., Зубов А.Ю., Кузьмин А.С., Черемушкин А.В. Основы криптографии: Учебное 3.
«Сборник материалов Всероссийской заочной научно-практической конференции «Естественно-научное и математическое образование: современные методики и инновации, опыт практического применения» 20 ноября 2014 года Москва, 2014 г. УДК 372. ББК 74. «Естественно-научное и математическое образование: современные методики и инновации, опыт практического применения». Всероссийская заочная научно-практическая конференция 20 ноября 2014 года. – Москва: Издательство «ДРОФА», 2014. – 285 с. В сборнике. »
«Красноярская территориальная (краевая) организация Профсоюза работников народного образования и науки Российской Федерации Первичная профсоюзная организация работников ГОУ ВПО «Красноярский государственный педагогический университет им. В.П. Астафьева» Актуальные проблемы охраны труда и социально-трудовых отношений Материалы III Региональной научно-практической интернет-конференции Красноярск, 22-24 апреля 2015г. Красноярск 2015 ББК 66.7 А 437 Редакционная коллегия: З.Г. Рязанова (отв. ред.). »
«САНКТ-ПЕТЕРБУРГСКИЙ ГУМАНИТАРНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ПРОФСОЮЗОВ ПРОБЛЕМЫ ТЕАТРАЛЬНОЙ ПЕДАГОГИКИ ТРАДИЦИИ И НОВАЦИИ ШКОЛЫ З. Я. КОРОГОДСКОГО Актуальность тренинга и муштры в педагогическом процессе Материалы X Межвузовской научно-практической конференции 3 апреля 2015 года Санкт-Петербург ББК 85.33 П78 Научный редактор В. Г. Левицкий, доцент кафедры режиссуры и актерского искусства СПбГУП, кандидат искусствоведения Редакционная коллегия: С. Н. Соколова, заместитель декана факультета искусств СПбГУП. »
«УДК 378(063) ББК 74.58я43 П90 Р е д а к ц и о н н а я к о л л е г и я: доктор педагогических наук О. Л. Жук (отв. ред.), доктор педагогических наук А. П. Сманцер, кандидат педагогических наук С. Н. Захарова, кандидат педагогических наук Е. А. Коновальчик, кандидат психологических наук А. А. Полонников, Д. И. Губаревич Пути повышения качества профессиональной подготовки студентов: П90 материалы междунар. науч.-практ. конф. Минск, 22–23 апр. 2010 г. / редкол.: О. Л. Жук (отв. ред.) [и др.]. –. »
«ISSN 2412-8988 DOI: 10.17117/cn.2015.02.01 http://ucom.ru/doc/cn.2015.02.01.pdf Вестник научных конференций 2015 · N 2-1(2) Перспективы развития науки и образования По материалам международной научно-практической конференции 31 октября 2015 г. Часть 1 ISSN 2412-8988 http://ucom.ru/cn Вестник научных конференций. 2015. № 2-1(2). Перспективы развития науки и образования: по материалам международной научно-практической конференции 31 октября 2015 г. Часть 1. 164 с. ISSN 2412-8988. »
«Вестник образования, науки и техники. Серия «Образование». Том 11. 2015 г. ББК 74 УДК 061.3, 37 В сборник включены избранные тезисы докладов участников всероссийских научно-практических конференций, проводимых ООО «НПЦ «ИНТЕРТЕХИНФОРМ» в период c 16 мая 2015 года по 15 июня 2015 года. Рассматриваются вопросы обобщения и распространения опыта работы, интеграции и систематизации теоретических и практических наработок в учебновоспитательной деятельности педагогов; вопросы развития. »
«МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ ДАЛЬНЕВОСТОЧНЫЙ ФЕДЕРАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ШКОЛА ПЕДАГОГИКИ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНФОРМАЦИОННОКОММУНИКАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В СОВРЕМЕННОЙ СИСТЕМЕ ОБРАЗОВАНИЯ Сборник материалов Региональная научно-практическая конференция 19 –21 марта 2015 года Владивосток Дальневосточный федеральный университет УДК 37.01:004 ББК 74.00 И 88 Составители: О.П. Жигалова, Т.Н. Горностаева, Т.Г. Сепик И 88 Использование информационно-коммуникационных технологий в современной. »
« Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего профессионального образования «Чувашский государственный университет имени И.Н. Ульянова» Харьковский государственный педагогический университет имени Г.С. Сковороды Актюбинский региональный государственный университет имени К. Жубанова Центр научного сотрудничества «Интерактив плюс» Студенческая наука XXI века Сборник материалов V Международной студенческой научно-практической конференции Чебоксары 2015 УДК 08:378 ББК. »
«Вестник образования, науки и техники. Серия «Образование». Том 10. 2015 г. ББК 74 УДК 061.3, 37 В сборник включены избранные тезисы докладов участников всероссийских научно-практических конференций, проводимых ООО «НПЦ «ИНТЕРТЕХИНФОРМ» в период c 16 апреля 2015 года по 15 мая 2015 года. Рассматриваются вопросы обобщения и распространения опыта работы, интеграции и систематизации теоретических и практических наработок в учебновоспитательной деятельности педагогов; вопросы развития. »
« Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего профессионального образования «Чувашский государственный университет имени И.Н. Ульянова» Харьковский государственный педагогический университет имени Г.С. Сковороды Актюбинский региональный государственный университет имени К. Жубанова Центр научного сотрудничества «Интерактив плюс»Образовательная среда сегодня: стратегии развития Сборник материалов III Международной научно-практической конференции Чебоксары 2015 УДК. »
«Министерство образования и науки Российской Федерации Министерство образования Нижегородской области ФГБОУ ВПО «Нижегородский государственный педагогический университет имени Козьмы Минина» ФГАОУ ВПО «Нижегородский государственный университет им. Н.И. Лобачевского» Арзамасский филиал ФГБОУ ВПО «Нижегородский государственный лингвистический университет им. Н. А. Добролюбова» Нижегородское региональное отделение Всероссийской общественной организации «Русское географическое общество». »
«МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего профессионального образования «ТОМСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ» (ТГПУ) V ВСЕРОССИЙСКИЙ ФЕСТИВАЛЬ НАУКИ XIX МЕЖДУНАРОДНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ СТУДЕНТОВ, АСПИРАНТОВ И МОЛОДЫХ УЧЕНЫХ «НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ» 20–24 апреля 2015 г. Том IV История. Философия. Культурология. Социальные науки Томск 2015 ББК 74.58 В 65 В 65 V Всероссийский фестиваль науки. XIX. »
«МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ В ОБРАЗОВАНИИ И НАУКЕ Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической конференции 28 ноября 2014 г. Часть 11 Тамбов 2014 УДК 001.1 ББК 60 С56 Современные тенденции в образовании и науке: сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической конференции 28 ноября 2014 г.: в 14 частях. Часть 11. Тамбов: ООО «Консалтинговая компания Юком», 2014. 184 с. DOI: 10.17117/2014.11.28.11. »
«МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ НАУКА, ОБРАЗОВАНИЕ, ОБЩЕСТВО: ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ Сборник научных трудов по материалам международной научно-практической конференции 31 июля 2015 г. Том 1 h t t p : / / u c o m. r u / c o n f Тамбов 2015 УДК 001.1 ББК 60 Н34 Наука, образование, общество: проблемы и перспективы развития: сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической конференции 31 июля 2015 г. Том 1. Тамбов: ООО «Консалтинговая компания. »
«МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ В XXI ВЕКЕ Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической конференции 31 октября 2014 г. Часть 1 Тамбов 2014 УДК 001.1 ББК 60 Н34 Наука и образование в XXI веке: сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической конференции 31 октября 2014 г.: в 17 частях. Часть 1. Тамбов: ООО «Консалтинговая компания Юком», 2014. 164 с. DOI: 10.17117/2014.10.31.01 ISBN 978-5-906766-33-5 ISBN. »
«Научно-издательский центр «Социосфера» Российско-Армянский (Славянский) государственный университет Шадринский государственный педагогический институт ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ ЛИЧНОСТИ И СОЦИАЛЬНОГО ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ Материалы IV международной научно-практической конференции 15–16 мая 2013 года Прага Психолого-педагогические проблемы личности и социального взаимодействия : материалы IV международной научнопрактической конференции 15–16 мая 2013 года. – Прага : Vdecko vydavatelsk centrum. »
« Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего профессионального образования «Чувашский государственный университет имени И.Н. Ульянова» Харьковский государственный педагогический университет имени Г.С. Сковороды Актюбинский региональный государственный университет имени К. Жубанова Центр научного сотрудничества «Интерактив плюс»Психология и педагогика XXI века: теория, практика и перспективы Сборник материалов II Международной научно-практической конференции. »
«РЕШЕНИЕ ректората РГУ имени С.А. Есенина от 24.06.2015 года по вопросу «О ходе подготовки к 100-летнему юбилею университета» Заслушав и обсудив доклад проректора по учебно-методической и воспитательной работе М.В. Ленкова «О ходе подготовки к 100-летнему юбилею университета», ректорат отмечает, что в соответствии с утвержденным на ректорате от 28 октября 2014 года Планом мероприятий, посвящённых 100-летнему юбилею РГУ имени С.А. Есенина, с участием научно-педагогических работников, российских и. »
Материалы этого сайта размещены для ознакомления, все права принадлежат их авторам.
Если Вы не согласны с тем, что Ваш материал размещён на этом сайте, пожалуйста, напишите нам, мы в течении 1-2 рабочих дней удалим его.